Την Παρασκευή 15 Ιανουαρίου και ώρα 20.00 στον 11 όροφο του νοσοκομείου Ευαγγελισμός, είχαμε την τιμή να ακούσουμε την ομιλία του δημοσιογράφου Γρηγόρη Χαλιακόπουλου για τον φωτισμένο Ιρανό φιλέλληνα: Φερεϋντούν Φαριάντ. Μπορείτε να παρακολουθήσετε την βιντεοσκόπηση, το κείμενο & φωτογραφίες της ομιλίας στην συνέχεια του άρθρου:
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΦΕΡΕΥΝΤΟΥΝ ΦΑΡΙΑΝΤ
Ο Φερεϊντούν Φαριάντ γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου 1949 στο Χοραμσάρ και πέθανε από καρκίνο στην Αθήνα στις 5 Φεβρουαρίου 2012. Ήταν ποιητής, συγγραφέας παιδικών βιβλίων και μεταφραστής, μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα αραβικά, στα αγγλικά και στα γαλλικά. Στην Περσία εξέδωσε αρκετές ποιητικές συλλογές καθώς και πολλές μεταφράσεις Ελλήνων και ξένων ποιητών. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Τεχεράνης Κοινωνικές Επιστήμες και Συγκριτική Λογοτεχνία. Από μικρή ηλικία ασχολήθηκε με τη λογοτεχνία και δημοσίευσε ποιήματά του σε διάφορα περιοδικά. Το πρώτο του ποιητικό βιβλίο «Η γέννηση του Κήτους» κυκλοφόρησε το 1978 ενώ το 1979 ακολούθησε η ποιητική του συλλογή «Ο νέος ποιητής». Ταυτόχρονα με την ποίηση ασχολήθηκε και με το παιδικό βιβλίο. Εξέδωσε δύο έργα για παιδιά το ένα «Καρχαρίες και λιμπελούλες» και το άλλο «Όνειρα με χαρταετούς και περιστέρια», το οποίο βραβεύτηκε στην Περσία και παράλληλα απέσπασε και το βραβείο Άντερσεν. Το ίδιο βιβλίο μεταφράστηκε στην Ελλάδα από το Γιάννη Ρίτσο και εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Κέδρος» ενώ ανθολογήθηκε για τις δυο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού από το Υπουργείο Παιδείας. Μετέφρασε και εξέδωσε είκοσι παιδικά βιβλία, το ένα από αυτά διασκευή από γιαπωνέζικο παραμύθι με τον τίτλο «το κύμα» πήρε το πρώτο κρατικό βραβείο του 1986 για την καλύτερη μετάφραση και την καλύτερη λογοτεχνική γλώσσα. Ίσως το πλέον γνωστό του έργο να είναι η ποιητική του συλλογή «Ουρανός χωρίς διαβατήριο», την οποία έχει προλογίσει ο Γιάννης Ρίτσος. Ο Φερεϋντούν καταγόταν από πολύ φτωχή οικογένεια και έζησε στερημένα παιδικά χρόνια. Σ ένα ταξίδι του στην Ελλάδα το 1980 συναντήθηκε με τον Γιάννη Ρίτσο στη Σάμο. Μετά γύρισε στην Περσία, όπου είχε ξεσπάσει πόλεμος, και επέστρεψε στην Ελλάδα το 1986 μετά την καταστροφή της γενέτειράς του από τον Ιρανοϊρακινό πόλεμο που κράτησε οχτώ χρόνια. Τότε έχασε φίλους συγγενείς και ισοπεδώθηκε το σπίτι του. Στην Ελλάδα ήρθε με μια αλλαξιά ρούχα και καθόλου χρήματα. Εργάστηκε ως μεταφραστής και δούλεψε σκληρά με μοναδικό όπλο του την πένα και την αγάπη για τον άλλο και το σεβασμό στη διαφορετικότητα. Στην Αθήνα σπούδασε νεοελληνική φιλολογία και αρχαία ελληνικά. Ο Φαριάντ μιλούσε περσικά, αγγλικά και γαλλικά, και γνώριζε λίγα αραβικά και ισπανικά. Ο Γιάννης Ρίτσος τον στήριξε πολύ και τον βοήθησε να αποκτήσει την ελληνική υπηκοότητα αφού πρώτα ο Φερευντούν πέρασε δύσκολα χρόνια. Γνωρίστηκε με τους μεγάλους Έλληνες ποιητές, όπως ο Νάνος Βαλαωρίτης, ο Τίτος Πατρίκιος ο Μανώλης Αναγνωστάκης και πολλοί άλλοι. Ο Αντώνης Σαμαράκης στην «Ελευθεροτυπία» είχε γράψει γι αυτόν: «Αν ήταν ένας ποδοσφαιριστής που έβαζε γκολ, από οποιοδήποτε μέρος, θα τον είχατε κάνει Έλληνα. Τώρα αρνείσθε να δώσετε υπηκοότητα σε ένα άνθρωπο που μας τιμά με την κουλτούρα του». Στην Περσία μετέφρασε 100 σύγχρονους Έλληνες ποιητές ενώ πολλά έργα Ελλήνων λογοτεχνών κυκλοφορούν στα περσικά σε βιβλιοπωλεία της Τεχεράνης, όπως του Ελύτη, Ρίτσου, Πατρίκιου, Καρυωτάκη, Σεφέρη, Βρεττάκου, Κατερίνα Ρουκ και άλλων πολλών. Πέθανε όμως τον Φεβρουάριο του 2012, λίγες μέρες μετά το θάνατο του σκηνοθέτη Θόδωρου Αγγελόπουλου, ο οποίος τον είχε συμπεριλάβει στο καστ της καινούργιας του ταινίας, όπου θα έπαιζε το ρόλο ενός πρόσφυγα. Στο μεταφραστικό του έργο συμπεριλαμβάνονται οι εξαίσιες δουλειές του για τον Αραγκόν, Ελυάρ, Νερούντα και άλλων ποιητών, ενώ του Ρίτσου το δίγλωσσο έργο «Ο Πέτρινος Χρόνος» που αποτελείται από 1.100 σελίδες, σε ελληνικά και περσικά, θεωρείται από τα μεγαλύτερα δίγλωσσα μεταφραστικά έργα που έχουν γίνει. Άφησε πίσω του περίπου 5.000-6.000 βιβλία τα οποία φυλάσσονται από τον Περσοελληνικό Σύλλογο με σκοπό την ίδρυση βιβλιοθήκης στο όνομά του.
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΕΓΡΑΨΑ «ΤΟ ΤΑΞΙΔΙ ΤΟΥ ΦΕΡΕΥΝΤΟΥΝ»
Το βιβλίο βγήκε δεύτερο στο Διαγωνισμό του Αναγνώστη και ήταν υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο 2013
Τον Φερευντούν τον γνώρισα στις αρχές του 1990. Του είχα πάρει τη πρώτη συνέντευξη για τον ΕΠΕΝΔΥΤΗ και δυστυχώς και την τελευταία για το ΕΘΝΟΣ πριν κλείσει τα μάτια του. Για να τον τιμήσω έγραψα το παραμύθι για μικρούς και μεγάλους «Το ταξίδι του Φερεϋντούν» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Καλειδοσκόπιο» σε εικονογράφηση της Περσίδας ζωγράφου Φιρουζέ Αχλαγί. Έχω επισκεφθεί πολλά σχολεία της χώρας από δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια μέχρι πανεπιστημιακούς χώρους, όπου προσπαθώ μέσα από τον σεβασμό στη διαφορετικότητα του «Άλλου» και την αλληλεγγύη προς τον αδύναμο, να περάσω το μήνυμα του ίδιου του Φερεϋντούν, που ήταν η ελευθερία στη σκέψη, στην επιλογή, στην ιδέα, στην ιδιαιτερότητα και η εναντίωση στις φυλετικές διακρίσεις και σε κάθε μορφή ρατσισμού. Ο ίδιος ο Φερευντούν πέρασε πολλά, στα Κάτω Πατήσια όπου έμενε για πολλά χρόνια δίχως χαρτιά και άδεια παραμονής. Ένιωσε τον ρατσισμό πάνω του, όταν του πατούσαν τα κουδούνια ή του έγραφαν με σπρέι «σήκω φύγε Ασιάτη», αλλά δεν παρέδωσε τα όπλα. Σπούδασε αρχαία και νέα ελληνικά, έγραψε ποίηση, έκανε μεταφράσεις, μέχρι που τιμήθηκε με το Βραβείο Άντερσεν και τα κρατικά βραβεία του Ιράν και της Ελλάδας για τις μεταφράσεις λογοτεχνικών έργων. Κανείς όμως δεν γνώριζε πως αυτός ο πρόσφυγας, που έμενε σ ένα κρύο υπόγειο δίχως χρήματα, αλλά με περισσή αξιοπρέπεια, ήταν ο σπουδαίος φιλέλληνας ποιητής της Περσίας, για τον οποίο ο Τίτος Πατρίκιος στο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ που έχει γυρίσει ο σκηνοθέτης και φίλος τού Φερευντούν, Δημήτρης Γιατζουζάκης δήλωνε: «Μετά τον Ηρόδοτο ο Φερευντούν Φαριάντ είναι ο άνθρωπος που ενώνει με τη γέφυρα των μεταφράσεων του, τους δυο λαούς του Ιράν και της Ελλάδας». Μέσα από το έργο «Το ταξίδι του Φερεϋντούν» που είναι βασισμένο και σε πραγματικές πτυχές της ζωής του Πέρση ποιητή, δημιουργεί στους μαθητές ερεθίσματα συζητήσεων όπου το θέμα της διαφορετικότητας και ο σεβασμός στον «Άλλο» θίγεται και από τους δασκάλους με αποτέλεσμα να δημιουργούνται εξαιρετικές συζητήσεις. Από σχολεία των μεταναστών, που λάτρευαν τον Φερευντούν ο οποίος τα επισκεπτόταν τακτικά όσο ζούσε, μέχρι τα δημόσια της Αθήνας και της Περιφέρειας ως και τα ιδιωτικά που παραπέμπουν σε οικονομική ευμάρεια των γονέων, μας έχουν ζητήσει να τα επισκεφθούμε και να μιλήσουμε για τα σοβαρά θέματα που θίγει το βιβλίο. Συνολικά έχω δει στις επισκέψεις μου στα σχολεία περισσότερους από 30.000 μαθητές, με συζητήσεις όπου εθίγησαν θέματα από το bullying μέχρι τα προβλήματα που γεννά η ανοχή μας στον φασισμό. Δεν θα ξεχάσω ένα γεγονός που μου συνέβη σ ένα σχολείο στο Καλαμπάκι της Δράμας, όπου στο τέλος μια μικρή έγχρωμη γλυκύτατη μαθητριούλα, όρμησε πάνω μου, μ αγκάλιασε και έσφιξε τα νύχια της πάνω στο κορμί μου ψιθυρίζοντας μου «σ ευχαριστώ». Εκεί έσπασα από τη συγκίνηση. Την είχε αγγίξει μια φράση πως: «δύναμη έχουν αυτοί που εκφράζουν την αλληλεγγύη τους στον Άλλο, ενώ την εξουσία την ασκούν πάνω στον Άλλο, βασανιστικά, οι θρασύδειλοι και οι άνανδροι». Στο μυαλό μου υπάρχει ακόμα μια ανάμνηση από ένα από τα πλουσιότερα ιδιωτικά σχολεία της χώρας. Μιλούσα για τη ζωή του Φερεϋντούν και κάποια κακομαθημένα παιδιά που τα είχαν όλα, με περιγελούσαν για τον Φερευντούν. Γύρισα και είπα τότε στα παιδιά αυτά: «Έχετε φανταστεί μια μέρα από το μέλλον, όπου πιθανόν ο μπαμπάς σας να σας κρατά αγκαλιά σε μια λαστιχένια σαμπρέλα στο Αιγαίο δίχως νερό και φαγητό και τη μαμά σας χωρίς να ξέρετε που είναι;». Τα έχασαν και με κοιτούσαν με ανοιχτό στόμα: «Κάπως έτσι συνέβη και σε παιδιά που πιθανόν να τα είχαν όλα στη Συρία και τώρα θαλασσοπνίγονται στο Αιγαίο» τους είπα. Τότε ένα από αυτά με ρώτησε: «Μπορεί κι εδώ να γίνει πόλεμος;». Του απάντησα: «Ποιος ξέρει, ας φροντίσουμε όμως εμείς να μη γίνει». «Πως» με ρώτησε: «Με το να σεβόμαστε τον κάθε Φερεϋντούν που δεν είχε την τύχη να τα έχει όλα όπως εσείς και αγωνίζεται να ζήσει». Μετά από αυτό το γεγονός ο μικρός μαθητής ήρθε και μου ζήτησε να του δώσω στοιχεία για τη ζωή του Φερευντούν στο διαδίκτυο. Ζώντας μέσα στον πλούτο δεν είχε σκεφθεί ποτέ του, πως όλοι μας είμαστε εν δυνάμει μετανάστες. Επίσης δεν θα ξεχάσω τα σχολεία στην Θράκη, στην Πελοπόννησο, στη Μακεδονία όπου ο Φερευντούν έγινε από ήρωας παραμυθιού ο φίλος των μαθητών, σπάζοντας τα διαχωριστικά τείχη που υπήρχαν στα διαλείμματα μεταξύ παιδιών, με αποτυπωμένη τη διαφορετικότητα στο χρώμα, την ομιλία ή τη θρησκεία. Σήμερα εν έτει 2016 ξαναρχίζω τις επισκέψεις μου στα σχολεία αλλά και τις παρουσιάσεις για μεγάλους. Άλλωστε όπως λέω και στο βιβλίο: « Γιατί ένα παιδί από τη μακρινή Περσία να θέλει να φύγει από την πατρίδα του; Πόσο μπορούν οι άνθρωποι ν’ ακούν πάνω από τα κεφάλια τους τρομακτικούς ήχους από αεροπλάνα που σκορπούν το θάνατο με τις δολοφονικές τους βόμβες; Κι όταν το ταξίδι της φυγής είναι αναπόφευκτο, ποιος έχει το δικαίωμα να ορίζει τα όνειρα και τις επιλογές εκείνου που αναζητεί μιαν άλλη πατρίδα; Στην Ελλάδα, τον Φερεϋντούν αγάπησαν και υπερασπίστηκαν οι ποιητές. Γιατί γνώριζαν και κείνοι πως η ζωή είναι το πιο όμορφο ποίημα, το πιο όμορφο ταξίδι…».
ΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΜΟΥ ΕΛΕΓΕ Ο ΦΕΡΕΥΝΤΟΥΝ ΦΑΡΙΑΝΤ
«Ο δάσκαλός μου Γιάννης Ρίτσος μου έλεγε: Θα λες είσαι Πέρσης και θα καμαρώνεις φουσκώνοντας τα στήθια σου. Κι εγώ του έλεγα: Μα οι Πέρσες από τον Πέρση το γιο του Περσέα και της Ανδρομέδας προήλθαμε. Αγαπούσε ο Ρίτσος τον πρόσφυγα, τον μετανάστη, τον άνθρωπο!».
«Δυστυχώς, για μένα η Ελλάδα κι η Περσία είναι δυο αδιέξοδα. Πηγαίνω στην Περσία συναντώ ένα μεγάλο τείχος, γυρνώ στη δεύτερη πατρίδα μου την Ελλάδα, το ίδιο, χτυπάει το μούτρο μου σε αυτό το τείχος. Εμπρός γκρεμός και πίσω ρέμα… αδιέξοδο! Τώρα όμως φαίνεται ότι εμείς οι ποιητές πρέπει να αντιπροσωπεύσουμε κάτι για αυτές τις δυο χώρες, με το ένδοξο παρελθόν και το χάλια παρόν, που μέσα στην ιστορική τους πορεία ατυχήσανε”. Πόσο επίκαιρος ήταν…»
«Προσπαθώ να μην ονειρεύομαι πια. Τα όνειρά μου είτε είναι προσωπικά, είτε κοινωνικά ή παγκόσμια, έτσι κι αλλιώς δεν μπορούν να πραγματοποιούνται. Και δε θέλω να είμαι χαζός, αφελής και έφηβος πια! Αλλά ελπίζω και πάντα ελπίζω, κάποτε, ο κόσμος που ζούμε να είναι πιο δίκαιος, ήρεμος, ελεύθερος και να βρει τελικά τη γαλήνη και την ειρήνη του… μέσα στην απέραντη ευημερία»!
ΤΡΙΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ «ΟΥΡΑΝΟΣ ΧΩΡΙΣ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟ»
Εγώ είμαι ξένος
Μιλάω στα δέντρα περσικά
Τα δέντρα μού αποκρίνονται.
Μέσα σ’ αυτή τη συγγένεια
δεν είμαι ξένος.
Το πουλί στον ουρανό είναι γαλάζιο,
στο δέντρο πράσινο,
στο νου σου κόκκινο.
Στο κλουβί;
Στο κλουβί δεν έχει χρώμα.
Πατρίδα μου είναι
ένας ουρανός χωρίς διαβατήριο,
χωρίς πύλη.
Μπαίνω απ’ τον αέρα
